Soja onder de loep deel 2

Een aantal weken geleden deelde ik  ‘Soja onder de loep deel 1.’ Daarin leg ik vooral uit wat soja precies is, waarom we het gebruiken en de voedingswaarden ervan. Dit artikel gaat dieper in op soja en dan met name het effect van soja op onze gezondheid. Hoe zit het bijvoorbeeld met de vrouwelijke hormonen in soja? Wat is de relatie van soja op kanker en hart- en vaatziekten en wat voor toegevoegde waarde hebben de voedingsstoffen in soja voor ons? Je leest het in dit artikel: Soja onder de loep deel 2.

Fyto-oestrogenen

Er is één specifieke stof in soja die positieve en negatieve opschudding veroorzaakt. De stof waar men het dan over heeft zijn de isoflavonen in soja. Isoflavonen zijn plantaardige stoffen die voorkomen in bijvoorbeeld soja, maar ook bonen, erwten en pinda’s (2). De isoflavonen maken de stoffen fyto-oestrogenen aan en deze stoffen hebben een gelijkwaardige structuur als die van het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen (3). Wanneer het over vrouwelijke hormonen gaat in soja dan doelt men op de fyto-oestrogenen. Op dit moment zijn er geen echte specifieke risico’s bekend zowel positief als negatief. De uitspraak dat fyto-oestrogenen gevaarlijke hormonen zijn kan daardoor ook niet wetenschappelijk onderbouwd worden (4-5).

Kanker

Soja en kanker worden naast de vrouwelijke hormonen vaak met elkaar genoemd. Het gebruik van soja zou kanker kunnen veroorzaken of soja zou juist een preventief effect kunnen hebben. Op dit moment zijn er echter meer onderzoeksresultaten nodig om daar overtuigend iets over te kunnen zeggen. Er bestaan wel resultaten uit een onderzoek waaruit blijkt dat bij vrouwen met borstkanker een hogere consumptie van soja voor een betere prognose kan zorgen, alleen is de bewijskracht niet overtuigend genoeg (6-7). Het gebruik van een supplement met soja of fyto-oestrogenen wordt op dit moment wel afgeraden. De veiligheid van een hoge dosering is namelijk nog niet aangetoond vandaar zo’n advies (6-7). Ook zijn er onderzoeken waaruit blijkt dat de inname van sojaproducten het risico op prostaatkanker zou kunnen verlagen. Een kanttekening hierbij is dat deze onderzoeken zijn gedaan op Aziatische populaties en niet op Westerse populaties. Wederom kan er weer niet overtuigend iets gezegd worden (8).

Hart- en vaatziekten

Soja zou een positief effect hebben op het cholesterolgehalte en daarmee de kans op hart- en vaatziekten kunnen verkleinen. Dit was ook jarenlang de heersende opvatting en dit stond dan ook als claim op verpakkingen van sojaproducten. Echter is men daar nu op teruggekomen en is de claim dat soja cholesterolverlagend werkt niet meer valide. Hier gelijk het bewijs hoe complex de wetenschap is en dat de heersende opvatting van nu niet per se de opvatting zal zijn van later. En dat is een goed punt om te realiseren (9).

Allergie

Soja eiwit is een allergeen en voor mensen met een soja allergie kan bij het eten van dit eiwit een allergische reactie ontstaan. Hoewel per persoon de klachten kunnen verschillen zijn bekende klachten koorts, braken, acne, astma, diarree en jeuk. Hoevaak een soja allergie exact voorkomt is niet bekend, maar het is geen veel voorkomende allergie. Soja heeft voor deze groep mensen een negatief effect op de gezondheid (10-11).

Voedingsstoffen

In soja onder de loep deel I kon je lezen welke voedingsstoffen er in soja zitten. De belangrijkste voedingscomponenten in soja zijn de eiwitten die van hoogwaardige kwaliteit zijn. Soja heeft een hoge eiwitkwaliteit en bevat daardoor essentiële aminozuren. Daarmee kan soja gezien worden als belangrijke vleesvervanger en geschikt voor vegetariërs en veganisten (2,12).

Conclusie

De isoflavonen in soja zijn de stoffen die voor veel ophef zorgen. Deze plantaardige stoffen worden omgezet in fyto-oestrogenen die op hun beurt weer gelijkenissen vertonen met het vrouwelijke hormoon oestrogeen. Op dit moment zijn er echter geen specifieke risico’s bekend dat dit negatieve of positieve effecten zou hebben. Dat geldt ook voor soja in relatie tot kanker. Hoewel er wat resultaten zijn uit onderzoeken die iets bewijzen is de bewijskracht niet overtuigend. Ook is de claim die jarenlang heerste over soja als cholesterolverlagend product afgewezen. Voor mensen met een soja allergie kan soja een probleem vormen. Echter geldt dit maar voor een select groepje, een soja allergie komt namelijk niet veel voor. De eiwitten in soja zijn van een hoge kwaliteit waardoor ze een uitstekende vleesvervanger zijn en geschikt zijn voor vegetariërs en veganisten.

Al met al kan gezegd worden dat angst voor soja daardoor niet op z’n plek is. Natuurlijk zijn er altijd specifieke gevallen waarbij dat misschien wel zo is. Denk bijvoorbeeld aan een allergie. Angst over soja zou terecht zijn als er voldoende wetenschappelijk bewijs is, maar dat is er niet. Dat geldt idem dito voor de vermeende positieve effecten van soja. Ook daar ontbreekt voldoende bewijs. Mijn advies op dit moment luidt: een matige consumptie van soja past goed in een voedingspatroon. Soja is qua eiwit een wonderboon en voorziet jouw lichaam van essentiële aminozuren met name als je vegetariër of veganist bent. Soja kan voor die groepen een belangrijk verschil maken.

Bronnen

1. Stichting Ketentransitie Verantwoorde Soja. Factsheet soja. Beschikbaar via: http://www.verantwoordesoja.nl/Content/Files/file/factsheet_soja.pdf 29-10-2015
2. Food-info.net. Wetenswaar achtergronddossier Soja. Beschikbaar via: http://www.food-info.net/nl/national/ww-soja.htm 29-10-2015
   3.Richie et al. A newly constructed and validated isoflavone database for the assessment of total genistein and daidzein intake. 2006. Beschikbaar via: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16441935 29-10-2015
3. Taku, K et all. Extracted or synthesized soybean isoflavones reduce menopausal hot flash frequency and severity: systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials 2012. Beschikbaar via: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22433977 29-10-2015
4. Kennisbank Voedselveiligheid VWA. Voedsel en Warenautoriteit. Soja-eiwit. Beschikbaar via: file:///Users/jonathanklaassen/Downloads/Soja-eiwit.pdf 29-10-2015
5. World Cancer Research Fund International. Diet, nutrition, physical activity and breast cancer survivors. 2014. Beschikbaar via: http://www.wcrf.org/sites/default/files/Breast-Cancer-Survivors-2014-Report.pdf 29-10-2015
6. Wereld Kanker Onderzoek Fonds. Na diagnose Kanker. Beschikbaar via: http://www.wkof.nl/nl/kanker-voorkomen/na-diagnose-kanker#Beschermt soja tegen borstkanker of is het schadelijk? 29-10-2015
7. Yan, L & Spitznagel, E.L. Soy consumption and prostate cancer risk in men: a revisit of a meta-analysis. Clinical Nutrition 2009. Beschikbaar via: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19211820# 29-10-2015
8. EFSA Journal. Scientific Opinion on the substantiation of a health claim related to soy protein and reduction of blood cholesterol concentrations pursuant to Article 14 of the Regulation (EC) No 1924/2006. Beschikbaar via: http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/1688 29-10-2015
9. Stichting Voedselallergie. Soja. Beschikbaar via: http://www.voedselallergie.nl/allergenen/22-soja.html 22-10-2015
10. Nederlands Huisartsen Genootschap. NHG-Standaard Voedselovergevoeligheid. Beschikbaar via: https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhg-standaard-voedselovergevoeligheid#note-14 22-10-2015
11. Nevo-tabel. Nederlands voedingsstofenbestand. Den Haag: hoontetijl; 2006. P106-P107

---

Hulp nodig?

Wil je afvallen en gezonder eten? Schrijf je hier in en kom in contact met de online diëtist. Je leert afvallen zonder dieet – op een gezonde en praktische manier –  met behulp van artikelen, tips en online coaching.